αίμα στα κόπρανα

Αίμα στα κόπρανα (ή αίμα στις κενώσεις) είναι από τα συχνότερα ευρήματα που μας ωθεί να πάρουμε την γνώμη ενός ιατρού και κυρίως γαστρεντερολόγου ιατρού. Είναι ένα σύμπτωμα το οποίο ούτε θα πρέπει να μας πανικοβάλλει αλλά ούτε επιτρέπεται να το αφήσουμε να περάσει ελαφρά τη καρδία απαρατήρητο αποδίδοντάς το σε τυχαία “γνωστή αιμορροϊδοπάθεια” όπως ακούσαμε ή μας έχουν πει. Στο άρθρο αυτό αναγράφονται τα αίτια πρόσμιξης αίματος στα κόπρανα όπως και ο τρόπος διερεύνησης που ακολουθείται σε αυτές τις περιπτώσεις.

Τι σημαίνει αίμα στα κόπρανα;

Η ποσότητα αίματος στα κόπρανα μπορεί να είναι μικρή έως μεγάλη. Μπορεί να είναι ορατή στη λεκάνη, άλλοτε ως λίγες σταγόνες πάνω στα κόπρανα ή στο χαρτί υγείας, και άλλοτε ως αθρόα μεγάλη αιμορραγία με παρουσία πηγμάτων.

Σε άλλες περιπτώσεις το αίμα στα κόπρανα είναι σε τόσο μικρές ποσότητες που δεν είναι ορατό και ανιχνεύεται μόνον μικροσκοπικά με ειδικό τεστ κοπράνων (βλέπε στη συνέχεια).
Και στις δύο περιπτώσεις τα αίτια είναι αρκετά και στις περισσότερες περιπτώσεις η πιθανότερη διάγνωση θα πρέπει να βασιστεί αδρά στην ηλικία του πάσχοντος. Δηλαδή πιθανότερο είναι ένας νέος ασθενής να αιμορραγήσει αθρόα από αιμορροΐδες ενώ το ίδιο δεν θα μπορούσαμε να πιθανολογήσουμε σε έναν ενήλικα άνω των 50 ετών ή υπερήλικα όπου η πιθανότητα και άλλων διαγνώσεων (πολύποδες εντέρου, καρκίνος κα) είναι αρκετά πιο πιθανή σε σύγκριση με τον ασθενή νεαρότερης ηλικίας. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο θα πρέπει κανείς να συμβουλεύεται τον ιατρό του για το πως να παρακολουθήσει την κατάσταση αλλά και πως να την αντιμετωπίσει.

Θυμηθείτε: η σωστή διερεύνηση της σιδηροπενικής αναιμίας, ανάλογα με τις περιστάσεις, περιλαμβάνει πρώτα από όλα ΚΑΙ την διερεύνηση του πεπτικού συστήματος (στομάχου και παχέος εντέρου).

Που αποδίδεται το αίμα στα κόπρανα;

Υπάρχουν πάρα πολλά αίτια που μπορούν να οδηγήσουν σε αίμα στα κόπρανα (μικροσκοπικά ή μακροσκοπικά ορατό).

Αιμορροΐδες. Οι αιμορροΐδες είτε εσωτερικές είτε εξωτερικές είναι το σημαντικότερο και συχνότερο αίτιο πρόσμιξης αίματος στα κόπρανα. Όλοι οι άνθρωποι έχουν αιμορροΐδες. Σε άλλους προκαλούν συμπτώματα συχνότερα και σε άλλους λιγότερο συχνά.
Ραγάδα πρωκτού (ραγάδα δακτυλίου). Θεωρείται ως ένας επώδυνος τραυματισμός στον πρωκτικό σωλήνα με χαρακτηριστική συμπτωματολογία. Μπορεί να προκαλέσει σημαντική ποσότητα αίματος στα κόπρανα ειδικά όταν αιμορραγεί από μικρό διαβρωμένο αγγείο.
Εκκολπώματα. Εκκολπώματα παχέος εντέρου ανευρίσκονται κυρίως στην προχωρημένη ηλικία. Θα πρέπει να θεωρηθούν ως μικρές φυσαλίδες στο τοίχωμα του εντέρου. Μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή ή και να αιμορραγήσουν.
Φλεγμονή του εντέρου. Διαφόρων αιτιολογιών φλεγμονή στο τοίχωμα του εντέρου μπορεί να προκαλέσει αίμα στα κόπρανα. Το αίτιο μπορεί να είναι είτε μικροβιακός παράγοντας (σαλμονέλα, σιγκέλλα κα) είτε να είναι ιδιοπαθής (όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδη κολίτιδα). Οι τελευταίες περιγράφονται στην αντίστοιχη σελίδα. Οπωσδήποτε η σπαστική κολίτιδα δεν προκαλεί κόκκινο αίμα στα κόπρανα αφού δεν προκαλεί φλεγμονή του εντερικού τοιχώματος.
Αγγειοδυσπλασίες. Οι αγγειοδυσπλασίες του εντέρου θα πρέπει να εννοούνται όπως οι ευρυαγγείες του δέρματος: μεγάλα δυσπλαστικά αγγεία που είναι πιο συχνά σε ενήλικες και υπερήλικες. Αποτελούν πολύ συχνά τυχαίο εύρημα κατά την κολονοσκόπηση, ωστόσο μπορούν να αποτελέσουν αίτιο αιμορραγίας από τον πρωκτό.
Πολύποδες εντέρου και καρκίνος του παχέος εντέρου. Και οι δύο καταστάσεις περιγράφονται με λεπτομέρεια στα αντίστοιχα άρθρα. Είναι σημαντικότατες καταστάσεις με συγκεκριμένο τρόπο πρόληψης και αντιμετώπισης. Για τη σωστή διερεύνηση των ασθενών θα πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή και ως ιατροί, ως γαστρεντερολόγοι, αλλά και οι ασθενείς να είναι ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι σε θέματα υγείας και πρόληψης.
Προβλήματα και από το ανώτερο πεπτικό (οισοφάγος, στόμαχος, δωδεκαδάκτυλο και λεπτό έντερο). Τα συχνότερα από αυτά είναι τα (πεπτικά) έλκη του στομάχου και δωδεκαδακτύλου, η βαριά γαστρίτιδα με διαβρώσεις, η οισοφαγίτιδα όπως και η παρουσία διαφραγματοκήλης.

Αίμα στις κενώσεις: Διάγνωση και διερεύνηση

Ανάλογα με την κλινική εξέταση, το ατομικό (παθήσεις, λήψεις φαρμάκων) και το κληρονομικό ιστορικό του ασθενούς (παθήσεις σε συγγενικά πρόσωπα πρώτου βαθμού) ο ιατρός θα σας δώσει οδηγίες κατά πρώτο λόγο για την διερεύνηση της αιτιολογίας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις η απλή επισκόπηση μπορεί να δώσει την διάγνωση όταν πχ πρόκειται για εξωτερική αιμορροΐδα ή ραγάδα πρωκτού. Όταν όμως το αίτιο δεν είναι εμφανές, όταν ηλικιακοί ή κληρονομικοί λόγοι το επιβάλλουν, ο ιατρός θα σας προτείνει συμπληρωματικά κάποιες εξετάσεις όπως:

ορθοσκόπηση (ορθοσιγμοειδοσκόπηση, ή σιγμοειδοσκόπηση). Πρόκειται για την ενδοσκόπηση του τελικού τμήματος του παχέος εντέρου. Η προετοιμασία είναι απλή και γίνεται με την χρήση κλυσμάτων μίας χρήσης λίγη ώρα πριν την εξέταση. Κατά κανόνα δεν χρειάζεται μέθη. Η εξέταση αυτή γίνεται όταν το αίτιο της αιμορραγίας πιθανολογείται στο τέλος του εντέρου (ήτοι το ορθό και σιγμοειδές κόλον).
κολονοσκόπηση. Η εξέταση αυτή γίνεται κατόπιν καθαρισμού του εντέρου και σκοπό έχει να διερευνήσει ολόκληρο το παχύ έντερο αλλά και τμήμα του λεπτού εντέρου.
γαστροσκόπηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις επιβάλλεται η διερεύνηση του ανώτερου πεπτικού (δηλαδή του οισοφάγου, στομάχου και δωδεκαδακτύλου) όταν το αίτιο της αιμορραγίας πιθανολογείται σε αυτό το τμήμα του εντέρου.
υπάρχουν και άλλες εξετάσεις οι οποίες σπάνια χρησιμοποιούνται. Τέτοιες είναι ο βαριούχος υποκλυσμός, διάβαση λεπτού εντέρου, εντερόκλυση (μαγνητική ή συμβατική), αγγειογραφία, χρήση εντερικής κάψουλας κα. Όλες αυτές χρησιμεύουν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και συνήθως πραγματοποιούνται σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Είναι εξετάσεις δεύτερης γραμμής και επιστρατεύονται όταν η ορθοσκόπηση, κολονοσκόπηση και γαστροσκόπηση δεν έχουν αναδείξει το αίτιο της αιμορραγίας.

Πως αντιμετωπίζεται το αίμα στα κόπρανα;

Το κόκκινο αίμα στα κόπρανα όπως αναφέρθηκε είναι απλώς ένα σύμπτωμα. Οι καταστάσεις που το προκαλούν είναι πολλές όπως διαφορετική είναι και η εκάστοτε αντιμετώπιση. Έτσι, διαφορετική είναι η θεραπεία όταν βεβαιωθούμε ότι πρόκειται για ραγάδα πρωκτού ή εξωτερική θρομβωμένη αιμορροίδα και διαφορετική όταν πρόκειται για φλεγμονή ή πολύποδα στο έντερο (καρκίνος εντέρου κ.α).

Η θεραπεία και αντιμετώπιση σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξατομικεύεται. Θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο μέτρα εξειδικευμένα της υποκείμενης πάθησης (πολυποδεκτομή, καυτηριασμός αγγείου που αιμορραγεί, αιμορροϊδεκτομή κα) όσο και μέτρα υποστηρικτικά του ασθενούς ανάλογα με τη σοβαρότητα της αιμορραγίας (νοσηλεία και μετάγγιση εάν χρειαστεί, λήψη σιδήρου σε χρόνια αντιρροπούμενη αιμορραγία κ.α).