Μαύρα κόπρανα (μέλαινα κένωση)

Μαύρα κόπρανα τι σημαίνει;

Μαύρα κόπρανα ή μέλαινα κένωση υποδηλώνουν ότι υπάρχει απώλεια αίματος στον πεπτικό σωλήνα. Συγκεκριμένα σημαίνουν ότι το αίτιο που αιμορραγεί (όποιο και να είναι) εντοπίζεται κατά πάσα πιθανότητα στο ανώτερο πεπτικό σωλήνα (δηλαδή τον οισοφάγο, το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο. Ως εκ τούτου πολλές φορές αναφερόμαστε σε αυτές τις περιπτώσεις και με τον όρο «γαστρορραγία», δηλαδή κάτι αιμορραγεί ενεργά στο στομάχι.

Τι συμπτώματα περιμένουμε να υπάρχουν;

Συνήθως για να υπάρξουν μαυρα κοπρανα, η απώλεια αίματος θα πρέπει να είναι σημαντική σε ποσότητα: Τέτοια ώστε το αίμα από ζωντανό κόκκινο που είναι, καθώς αναμειγνύεται με το λοιπό εντερικό περιεχόμενο και μεταβολίζεται κατά μήκος του λεπτού και παχέος εντέρου, αλλάζει σε μαυρο χρώμα (σαν πίσσα). Τυπικά η μέλαινα κένωση συνήθως είναι έντονα δύσοσμη και «κολλάει» στο τοίχωμα της λεκάνης δυσχεραίνοντας τον καθαρισμό της.

Ανάλογα με την ποσότητα και την ένταση της αιμορραγίας (ανεξαρτήτως αιτίου) η κένωση μπορεί να είναι μαλακή μαύρη έως διαρροϊκή (μεγάλη αιμορραγία) ή σχηματισμένη (μικρότερη σε ένταση αιμορραγία). Το τελευταίο βέβαια είναι μια αδρή παρατήρηση και δεν ισχύει ως κανόνας αποτρέποντας ή αναβάλλοντας την άμεση αναζήτηση ιατρικής φροντίδας. Έτσι μπορεί σε πολύ έντονη αιμορραγία το αίμα να περάσει με μεγάλη ταχύτητα τον εντερικό σωλήνα (από τον οισοφάγο ή το στομάχι μέχρι και το ορθό) προκαλώντας αδρή αιμοταχεσία (ως επί αιμορροϊδοπάθειας). Παράλληλα μπορεί να προκληθεί και αιματέμεση (δηλαδή απώλεια αίματος από το στόμα με τη μορφή εμέτου). Οι ασθενείς ανάλογα με την ποσότητα αίματος που χάθηκε μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματικοί έως «σοκαρισμένοι» με υπόταση, ταχυκαρδία και εφίδρωση. Μπορεί να προκληθεί και απώλεια συνείδησης ακόμη και πτώση στο έδαφος.

Αντιμετώπιση

Σε όλες τις περιπτώσεις ο πάσχων θα πρέπει άμεσα να παραπεμφθεί σε εφημερεύον νοσοκομείο ή κλινική προκειμένου να του παραστούν οι πρώτες βοήθειες. Προέχει η άμεση αιμοδυναμική σταθεροποίηση του ασθενούς με την εξασφάλιση ενδοφλέβιας χορήγησης υγρών σε γρήγορο ρυθμό ή ακόμα και μετάγγιση αίματος. Ακολούθως θα πρέπει να προχωρήσει η άμεση διερεύνηση του αιτίου.

Το πρώτο που θα ζητηθεί είναι να πραγματοποιηθεί άμεσα γαστροσκόπηση αφού το αίτιο στις περισσότερες περιπτώσεις (πάνω από 80%) ανευρίσκεται στο ανώτερο πεπτικό και είναι προσβάσιμο και διαγνώσιμο με την απλή ενδοσκόπηση.

Εξετάσεις που ενδεχομένως θα πρέπει να γίνουν προκειμένου να προσδιοριστεί το αίτιο της αιμορραγίας είναι οι εξής:

• Ψηφιακή αγγειογραφία
• Κολονοσκόπηση
• Βαριούχος υποκλυσμός
• Μαγνητική εντερογραφία
• Σπινθηρογράφημα με σεσημασμένα ερυθρά

Ανάλογα με το αίτιο είναι δυνατό να επιχειρηθεί άμεσα η ενδοσκοπική αιμόσταση. Σε δύσκολες και ακραίες περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να χρειαστεί να χειρουργηθεί.

Μέλαινα κένωση (μαυρα κοπρανα) – αίτια

Τα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν μαύρα κόπρανα (μέλαινα κένωση) είναι πάρα πολλά:

• Έλκη στομάχου και δωδεκαδακτύλου
• Κιρσοί του οισοφάγου και του στομάχου. Συνήθως παρατηρούνται σε κιρρωτικούς ασθενείς.
• Αγγειοδυσπλασίες (αγγειακή δυσπλασία, τηλαγγειεκτασία) είναι δυσπλαστικά μικρά αγγεία με λεπτό τοίχωμα που μπορεί να υπάρχουν κατά μήκος του ανώτερου αλλά και του κατώτερου πεπτικού.
• Σύνδρομο Mallory-Weiss από επιφανειακό τραυματισμό του οισοφάγου (μικρή ρήξη) μετά από βίαια απότομη προσπάθεια για εμετό (πχ μετά από πόση ποσότητας αλκοόλ).
• Πολύ βαριά φλεγμονή του στομάχου (γαστρίτιδα). Συνήθως με μικρές επιφανειακές πληγές, γνωστές ως διαβρώσεις (διαβρωτική γαστρίτιδα).
• Τραυματισμός από κατάποση ξένου σώματος.
• Κάποιο νεόπλασμα (καλόηθες ή κακόηθες) του πεπτικού σωλήνα (από τον οισοφάγο έως και το λεπτό έντερο). Πχ GIST στομάχου (αναφέρονται περιπτώσεις στην κατηγορία case reports), πολύποδες ή καρκίνος εντέρου.

Σημαντικό στοιχείο κατά τη λήψη του ιστορικού είναι η χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (όπως ιμπουπροφένη, νιμεσουλίδη κα), η λήψη ασπιρίνης και άλλων αντιπηκτικών σκευασμάτων (Plavix, sintrom κα).

Θα πρέπει να αναφέρεται και η πιθανή πρόσφατη λήψη τροφών που βάφουν μαυρα ή σχεδόν μαυρα ή μελιτζανή τα κόπρανα όπως οι μελιτζάνες, η μαυρη γλυκόρρυζα, οι πιπεριές, όπως και η λήψη φαρμάκων ή σκευασμάτων που περιέχουν σίδηρου (μαύρα κόπρανα από σίδηρο), μόλυβδο και βισμούθιο.

Συνοπτικά

• Μαυρα κοπρανα σημαίνει αιμορραγία πεπτικού και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα ως επείγον περιστατικό.
• Προληπτικά να αποφεύγεται η αλόγιστη χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και ασπιρίνης. Η τελευταία μόνον όταν συντρέχει λόγος και μόνον μετά από συνεννόηση με τον καρδιολόγο ζυγίζοντας τα πλεονεκτήματα με τις τυχόν παρενέργειες.

τελευταίες ενημερώσεις: