Καρκίνος παγκρέατος: εξέταση κοπράνων θα μπορούσε να οδηγήσει στην έγκαιρη ανίχνευσή του

Ο καρκίνος παγκρέατος θα μπορούσε να διαγνωστεί από μεταβολή στο μικροβίωμα του εντέρου

Ο καρκίνος παγκρέατος αποτέλεσε αντικείμενο σε μελέτη ανίχνευσης 27 μικροοργανισμών σε δείγματα κοπράνων ασθενών που νόσησαν. Η μελέτη πέτυχε υψηλό ποσοστό επιτυχίας στην έγκαιρη διάγνωση του αδενοκαρκινώματος του παγκρέατος, η οποία θα μπορούσε να αυξηθεί περαιτέρω εάν συνυπολογιστεί διαγνωστικά και γνωστός καρκινικός δείκτης. Τα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν στο Gut (2022; DOI: 10.1136/gutjnl-2021-324755) επιβεβαιώθηκαν σε ασθενείς από τη Γερμανία. Περαιτέρω μελέτες θα πρέπει να δείξουν εάν το τεστ είναι κατάλληλο για την έγκαιρη διάγνωση της συχνά θανατηφόρου νόσου.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί ότι ο καρκίνος παγκρέατος σχετίζεται με αλλαγή στο μικροβίωμα στο έντερο αλλά και στη στοματική κοιλότητα. Ο λόγος δεν είναι ξεκάθαρος. Από τη μία πλευρά, η σύνθεση του παγκρεατικού υγρού που εκκρίνεται κατά την πέψη (που πιθανότατα αλλοιώνεται από τον καρκίνο) θα μπορούσε να αλλάξει και το μικροβίωμα. Τούτο όμως δεν θα εξηγούσε τις αλλαγές στη στοματική κοιλότητα).

Είναι επίσης κατανοητό ότι ορισμένα βακτήρια από το γαστρεντερικό σωλήνα προάγουν την ανάπτυξη καρκίνο παγκρέατος, όπως αποδεικνύεται από τα αποτελέσματα μελέτης σε ποντίκια. Σε αυτή την περίπτωση, η εξέταση των εντέρου ή της στοματικής κοιλότητας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για έγκαιρη ανίχνευση.

Μια τέτοια εξέταση θα ήταν ευπρόσδεκτη καθώς δεν υπάρχει επί του παρόντος αξιόπιστη μέθοδος για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκινώματος του παγκρέατος. Ο καρκίνος είναι καλά κρυμμένος ενδοκοιλιακά κατά τη διενέργεια υπερηχογραφήματος ή άλλων απεικονιστικών εξετάσεων. Δίνει μεταστάσεις νωρίς στο ήπαρ και ανταποκρίνεται ελάχιστα στη χημειοθεραπεία ή σε άλλες θεραπείες. Αν και ο καρκίνος παγκρέατος είναι μόνο ο 12ος πιο συχνός τύπος καρκίνου παγκοσμίως, κατατάσσεται στην 4η θέση ως προς τον αριθμό των θανάτων. Το ποσοστό 5ετούς επιβίωσης είναι μόνο 5%.

Το ισπανικό ερευνητικό κέντρο καρκίνου CNIO (“Centro Nacional de Investigaciones Oncológicas”), μαζί με το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας (EMBL) στη Χαϊδελβέργη, έχουν αναπτύξει ένα υπόδειγμα τεστ για έγκαιρη ανίχνευση.

Σε ένα πρώτο βήμα συγκρίθηκε το μικροβίωμα από δείγματα κοπράνων και σάλιου 57 Ισπανών ενηλίκων με καρκίνο παγκρέατος (25 από αυτούς σε αρχικό στάδιο), με αυτό 50 υγιών ατόμων της ίδιας ηλικίας και φύλου. Μια τρίτη ομάδα αποτελούνταν από 27 ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα, η οποία είναι γνωστός παράγοντας κινδύνου για καρκίνο παγκρέατος.

Η σύνθεση του μικροβιώματος προσδιορίστηκε με ανάλυση του RNA. Χρησιμοποιώντας αλγορίθμους, το λογισμικό εντόπισε μια γενετική υπογραφή στην εντερική χλωρίδα που ήταν χαρακτηριστική των καρκινοπαθών και βασιζόταν στις διαφορετικές συγκεντρώσεις 27 μικροοργανισμών.

Οι καρκινοπαθείς είχαν περισσότερα Methanobrevibacter smithii, Fusobacterium nucleatum, Alloscardovia omnicolens, Veillonella atipica και Bacteroides finegoldii στα δείγματα κοπράνων, ενώ η συγκέντρωση των Faecalibacterium prausnitzii, Bacteroides coprocola, Bifidobacterium ή Bifidobacterium ήταν χαμηλότερη σε σύγκριση με τις ομάδες ελέγχου. Δεν βρέθηκε ειδική χλωρίδα στα δείγματα σάλιου.

Στην καμπύλη ROC, η οποία συνδυάζει ευαισθησία και ειδικότητα, η δοκιμή κοπράνων πέτυχε τιμή AUC («περιοχή κάτω από την καμπύλη») 0,84. Τιμή αρκετά χαμηλή για να χρησιμοποιηθεί ως δοκιμασία έγκαιρης διάγνωσης. Επίσης, μειώθηκε στο 0,71 όταν αυξήθηκε η ειδικότητα, κάτι που είναι απαραίτητο για τον προσυμπτωματικό έλεγχο, διότι διαφορετικά θα υπήρχαν πολλά ψευδώς θετικά αποτελέσματα, οδηγώντας σε πάρα πολλές επανεξετάσεις παρακολούθησης.

Η ενσωμάτωση του καρκινικού δείκτη CA19-9 που ανιχνεύεται στο αίμα, ο οποίος χρησιμοποιείται ήδη για την παρακολούθηση της εξέλιξης στον καρκίνο παγκρέατος, βελτίωσε την AUC σε 0,94. Αυτό πλησιάζει αρκετά την τιμή του 1,0, που θα επέτρεπε μια αξιόπιστη διάγνωση. Το τεστ υποστηρίζεται από το γεγονός ότι τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να επιβεβαιωθούν σε μια δεύτερη ομάδα 76 ατόμων από τη Γερμανία, συμπεριλαμβανομένων 44 με καρκίνο παγκρέατος. Εδώ η τιμή AUC μειώθηκε μόνο ελαφρά στο 0,83.

Οι ερευνητές μπόρεσαν επίσης να επιβεβαιώσουν την υψηλή ειδικότητα 5.792 δειγμάτων κοπράνων από ανθρώπους σε 18 χώρες, ορισμένοι από τους οποίους έπασχαν από άλλες ασθένειες όπως διαβήτης, καρκίνος του παχέος εντέρου, ηπατική νόσο και φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου (όπως νόσος του Crohn και ελκώδης κολίτιδα) στους οποίους αλλοιώνεται επίσης η εντερική χλωρίδα. Με εξαίρεση τους Κινέζους ασθενείς με νόσο του Crohn ή κίρρωση του ήπατος, υπήρξαν λίγα ψευδώς θετικά αποτελέσματα.

Οι ερευνητές από τη Μαδρίτη και τη Χαϊδελβέργη υπέβαλαν αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τη δοκιμή τους. Αυτή τη στιγμή δοκιμάζεται στην Ιαπωνία. Επί του παρόντος δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί εάν είναι κατάλληλο για έγκαιρη ανίχνευση λόγω του μικρού αριθμού περιπτώσεων και της έλλειψης σε βάθος χρόνου παρακολούθησης.