Ευερέθιστο έντερο ή αλλιώς σπαστική κολίτιδα

Ευερέθιστο έντερο (σπαστική κολίτιδα) τι είναι;

Το ευερέθιστο έντερο ή σπαστική κολίτιδα αποτελεί μία από τις πιο κοινές γαστρεντερικές διαταραχές που επηρεάζουν πολλούς ανθρώπους παγκοσμίως. Εμφανίζεται συνήθως με συμπτώματα όπως κοιλιακός πόνος, φούσκωμα, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των πασχόντων.

Το ευερέθιστο έντερο (IBS – Irritable Bowel Syndrome) είναι μια χρόνια πάθηση του παχέος εντέρου που χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργία στην κινητικότητα και ευαισθησία του εντέρου. Η ακριβής αιτία του IBS δεν είναι πλήρως γνωστή, αλλά παράγοντες όπως το στρες, οι διατροφικές συνήθειες, και η εντερική μικροχλωρίδα μπορεί να παίξουν ρόλο στην ανάπτυξή του.

ευερέθιστο έντερο: πόσο συχνό είναι;

Το ευερέθιστο έντερο είναι πολύ συχνό στο γενικό πληθυσμό. Περίπου το 20% των Αμερικανών και των Ευρωπαίων πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια του συνδρόμου, όμως μόνο το 10% αυτών θα αναζητήσει ιατρική βοήθεια. Το ΣΕΕ είναι συχνότερο σε ηλικίες 30-65 ετών και σπάνιο σε ηλικίες 65-90 ετών. Η συχνότητα των συμπτωμάτων είναι περίπου η ίδια και στα δύο φύλα, τείνει να είναι λίγο μεγαλύτερη στις γυναίκες της λευκής φυλής.

ευερέθιστο έντερο: ποια συμπτώματα προκαλεί;

Οι ασθενείς με ευερέθιστο έντερο μπορεί να εμφανίσουν μια ποικιλία συμπτωμάτων, τα οποία περιλαμβάνουν:

• Κοιλιακός πόνος ή δυσφορία. Ο πόνος στην κοιλιά ποικίλει ως προς την ένταση και την εντόπιση. Συνήθως είναι χρόνιος με υφέσεις και εξάρσεις, αλλά μπορεί να είναι και συνεχής με φάσεις περαιτέρω έξαρσης. Συχνά, εκδηλώνεται ή επιδεινώνεται με τα γεύματα. Ανακουφίζεται με τις κενώσεις και την αποβολή αερίων και συνδυάζεται με αλλαγή της συχνότητας των κενώσεων ή της σύστασης των κοπράνων.
• Φούσκωμα και αίσθημα πληρότητας. Ο μετεωρισμός που απασχολεί το 80% των πασχόντων συνήθως παρουσιάζει επιδείνωση κατά την διάρκεια της ημέρας και βελτιώνεται μετά τον ύπνο. Υπάρχουν ασθενείς με ορατή διάταση κοιλίας μαζί με αίσθημα μετεωρισμού και ασθενείς που έχουν μόνο αίσθημα μετεωρισμού χωρίς ορατή διάταση.
• Εναλλαγές μεταξύ διάρροιας και δυσκοιλιότητας. Οι διαταραχές των κενώσεων αφορούν στη συχνότητα και στη σύσταση των κοπράνων (σκληρά, χαλαρά, υδαρή) όπως και στη διαδικασία της κένωσης ως εξής:
• Αίσθημα ατελούς κένωσης του εντέρου όπως και αίσθημα επείγουσας ανάγκης για κένωση.
• Παρουσία βλέννης (μύξα ή ζελέ) στα κόπρανα.

σπαστική κολίτιδα: αιτιολογία και παθοφυσιολογία

Στην δημιουργία των συμπτωμάτων του συνδρόμου εμπλέκονται διαταραχές της κινητικότητας του πεπτικού συστήματος, διαταραχές της σπλαχνικής αισθητικότητας, πιθανά μια περιορισμένη εντερική φλεγμονή, ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και stress.

• Στο ευερέθιστο έντερο παρατηρούνται διάφορες διαταραχές της κινητικότητας του εντέρου. Παρατηρούνται έντονες συσπάσεις σε μερικές περιοχές του εντέρου με αποτέλεσμα τη δημιουργία του πόνου. Επιπλέον, παρατηρούνται μεταβολές στο χρόνο που χρειάζεται η τροφή για να φτάσει από το στομάχι στο ορθό και να προκληθεί κένωση. Σε μερικούς ασθενείς αυτό εκδηλώνεται ως δυσκοιλιότητα, σε άλλους ως διάρροια, ενώ σε μερικούς μεταβάλλεται προκαλώντας εναλλαγές των κενώσεων.
• Διαταραχές της σπλαχνικής αισθητικότητας. Ασθενείς με ΣΕΕ αισθάνονται πόνο με ερεθίσματα τα οποία σε φυσιολογικά άτομα δεν προκαλούν το ίδιο αίσθημα. Τέτοια ερεθίσματα είναι τα αέρια που δημιουργούνται κατά την πέψη και οι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος.
• Εντερική φλεγμονή. Ένα ποσοστό 10-30% των ασθενών με ευερέθιστο έντερο περιγράφει ότι τα συμπτώματά τους άρχισαν μετά από μια οξεία γαστρεντερίτιδα.
• Ψυχολογικές διαταραχές. 1/3 των ασθενών με ΣΕΕ έχουν παράλληλα και κάποιας μορφής κατάθλιψη. Επίσης, με το ΣΕΕ σχετίζονται η αγχώδης νεύρωση με τη μορφή πανικού, οι διάφορες φοβίες, η επιθετικότητα και η σωματοποίηση με τη μορφή συμπτωμάτων από διάφορα συστήματα.
• Το stress. Το ψυχολογικό και συναισθηματικό stress μπορεί να αποδιοργανώσει την γαστρεντερική λειτουργία ακόμη και σε φυσιολογικά, υγιή άτομα, οδηγώντας σε συμπτώματα όπως κοιλιακός πόνος και διάρροια.Προβλήματα στο γάμο, ένταση στις σχέσεις με τους γονείς ή τα παιδιά, επαγγελματικές δυσκολίες, έντονο συναισθηματικό stress κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, που αφορά είτε την απώλεια ενός γονέα (λόγω διαζυγίου ή θανάτου), είτε τη σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση παρατηρούνται συχνότερα στους ασθενείς με ΣΕΕ.

ευερέθιστο έντερο: πώς γίνεται η διάγνωση;

Δεν υπάρχει μια ειδική εξέταση για το ευερέθιστο έντερο. Η διάγνωση γίνεται συνήθως με βάση το ιστορικό του ασθενούς και την κλινική εξέταση. Σε λίγους ασθενείς απαιτείται έλεγχος για να αποκλειστούν πιο σοβαρά νοσήματα που έχουν παρόμοια συμπτώματα με αυτά του ευερεθίστου εντέρου.

Όταν υπάρχουν στοιχεία για πιθανό οργανικό νόσημα επιβάλλεται πλήρης εργαστηριακός, απεικονιστικός και ενδοσκοπικός έλεγχος. Τέτοια στοιχεία είναι: Έναρξη των συμπτωμάτων μετά την ηλικία των 50 ετών, νυκτερινός πόνος ή διάρροια που ξυπνά τη νύχτα τον ασθενή, ορατό αίμα στα κόπρανα, πυρετός ή απώλεια σωματικού βάρους και οικογενειακό ιστορικό οργανικής νόσου του πεπτικού σωλήνα (καρκίνος, ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, κοιλιοκάκη).

Επιπλέον, κάθε ασθενής μεγαλύτερος των 50 ετών πρέπει να υποβάλλεται σε κολονοσκόπηση ασχέτως άλλων συμπτωμάτων για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Σήμερα για την διάγνωση του ΣΕΕ, οι ειδικοί χρησιμοποιούν τα κριτήρια της Ρώμης που διατυπώθηκαν το 2000 και παρουσιάζονται στον πίνακα πιο κάτω.

Κριτήρια διάγνωσης

Τα κριτήρια της Ρώμης για τη διάγνωση του ΣΕΕ περιλαμβάνουν τα εξής:

Πόνος ή δυσφορία στην κοιλιά για διάστημα τουλάχιστον 12 εβδομάδων συνολικά, κατά τον προηγούμενο χρόνο που

• ανακουφίζεται με την αφόδευση
• συνδυάζεται με αλλαγή της σύστασης των κοπράνων
• συνδυάζεται με αλλαγή της συχνότητας των κενώσεων

Δυο ή περισσότερα από τα παρακάτω συνοδά συμπτώματα (κάνουν πιο βέβαιη τη διάγνωση)

αλλαγή της συχνότητας των κενώσεων (περισσότερες από 3 ημερησίως ή λιγότερες από 3 την εβδομάδα)

• αλλαγή της σύστασης των κοπράνων (σκληρά, μαλακά, πολτώδη) σε περισσότερες από το 1/4 των κενώσεων
• παρουσία βλέννης σε περισσότερες από το 1/4 των κενώσεων
• αίσθημα κοιλιακής διάτασης ή μετεωρισμού (φούσκωμα)

Για παράδειγμα, σε νέους ασθενείς που τα ενοχλήματά τους είναι συμβατά με ευερέθιστο έντερο και χρονολογούνται από μακρού, συνήθως δεν απαιτείται κανένας επιπλέον έλεγχος.

Θεραπεία για ευερέθιστο έντερο – σπαστική κολίτιδα

Η αντιμετώπιση του ευερέθιστου εντέρου είναι πολύπλευρη και εξατομικευμένη. Η παραδοσιακή αντιμετώπιση της πάθησης περιλαμβάνει την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ ιατρού και ασθενούς και συστάσεις για αλλαγές στον τρόπο ζωής, δηλαδή αλλαγές στη διατροφή, άσκηση και μείωση του άγχους.

Ο ασθενής πρέπει να καθησυχαστεί αναφορικά με τον αποκλεισμό καρκίνου ή άλλης σοβαρής αρρώστιας και πρέπει να εντοπιστούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ασθενούς και του κυρίαρχου συμπτώματός του. Οι μέχρι σήμερα συνήθεις θεραπευτικές αγωγές κατευθύνονται προς την αντιμετώπιση του κυρίαρχου συμπτώματος και περιλαμβάνουν δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες και χορήγηση ήπιων καθαρτικών για τη δυσκοιλιότητα, αντισπασμωδικά για τον πόνο στην κοιλιά ή τη δυσφορία και αντιδιαρροϊκά για τη διάρροια.

• Διατροφικές συμβουλές.

Οι φυτικές ίνες είναι χρήσιμες στο ΣΕΕ, ιδίως στο ΣΕΕ με δυσκοιλιότητα. Σε μερικούς ασθενείς με ΣΕΕ κάποιες φυτικές ίνες προκαλούν αέρια και επιδεινώνουν τα συμπτώματα. Τα συμπληρώματα διατροφής με φυτικές ίνες αποτελούν μια εναλλακτική λύση. Ιδιαίτερα, κάποια νέα προϊόντα υδατοδιαλυτών φυτικών ινών σε υγρή μορφή και με ευχάριστη γεύση έχουν τα ευεργετικά αποτελέσματα των αδιάλυτων ινών χωρίς να προκαλούν συμπτώματα που μοιάζουν στο ευερέθιστο έντερο. Δεν υπάρχουν ειδικές δίαιτες για το ΣΕΕ. Η συμβουλή του ιατρού πρέπει να είναι: πλήρης και ισορροπημένη διατροφή σε λογικές ποσότητες. Είναι πιθανό πάντως κάποιοι ασθενείς να έχουν ευαισθησία σε μερικά φαγητά, που αφού τα εντοπίσουν πρέπει να τα αποφεύγουν.

• Άσκηση και μείωση του άγχους.

Τόσο άσκηση όσο και η μείωση του άγχους συνιστώνται σε όλους τους πάσχοντες διότι βελτιώνουν τα συμπτώματα του ΣΕΕ.

• Φάρμακα.

Τα αντισπασμωδικά γνωστά και ως σπασμολυτικά είναι τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνότερα με στόχο την αντιμετώπιση του πόνου. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται αρκετά σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά. Δυστυχώς η αποτελεσματικότητά τους δεν είναι πάντοτε προβλέψιμη. Σε ασθενείς με κύριο σύμπτωμα την διάρροια χορηγούνται αντιδιαρροϊκά φάρμακα κατά την περίοδο της έξαρσης των συμπτωμάτων. Σε ασθενείς με κύριο σύμπτωμα τη δυσκοιλιότητα συνιστώνται πέραν των φυτικών ινών, η λήψη 8-10 ποτηριών υγρών καθώς και η χρήση ήπιων καθαρτικών (υπακτικών) φαρμάκων. Δεν συνιστάται χρήση ισχυρών καθαρτικών φαρμάκων διότι προκαλούν πόνο στην κοιλιά. Σε ασθενείς με σοβαρό πόνο, όταν οι άλλες θεραπείες αποτύχουν, συνταγογραφούνται αντικαταθλιπτικά φάρμακα σε χαμηλές δόσεις. Τα φάρμακα αυτά έχουν αναλγητική δράση, η αποτελεσματικότητά τους παρατηρείται μετά από 2 ως 4 εβδομάδες από την έναρξη της αγωγής, αλλά έχουν σαν ανεπιθύμητη ενέργεια τη δυσκοιλιότητα.

• Ψυχοθεραπεία.

Είναι αναγκαία για όσους από τους αρρώστους έχουν ψυχολογικά προβλήματα και stress σε συνδυασμό με ευερέθιστο έντερο αλλά και πιθανά για τον καθησυχασμό όλων των ασθενών που πάσχουν από ΣΕΕ.

Το ευερέθιστο έντερο ή σπαστική κολίτιδα είναι μια κατάσταση που απαιτεί συνδυασμό διατροφικών αλλαγών, διαχείρισης του στρες και, ενδεχομένως, φαρμακευτικής αγωγής για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Συμβουλευτείτε πάντα έναν γαστρεντερολόγο για την εξατομικευμένη αντιμετώπιση και διαχείριση των συμπτωμάτων σας.

τελευταίες ενημερώσεις: